Lars Vriesman op Lesbos: “Er zijn veel mensen met cariës en tanden vol met tandplak in kamp Moria”

DOOR: Hedwig Fossen

Nederlandse tandartsassistenten bieden soms vrijwillige zorg in het buitenland, bijvoorbeeld via organisaties als Dentalcare Everywhere en stichting Dutch Dental Care. Een team van tandartsen, assistenten en omloopassistenten behandelt hierbij een aantal weken kinderen en volwassenen in gebieden waar mondzorg niet vanzelfsprekend is. In twee afleveringen vertellen preventieassistenten Joyce Cuypers en Lars Vriesman over hun ervaringen in Kenia en op Lesbos.

De nu 28-jarige preventieassistent Lars Vriesman vertrok in augustus 2018 samen met een team uit Nederland naar Lesbos. Hier boden ze twee weken lang zorg aan vluchtelingen in kamp Moria. Wat voor klachten kwamen daar voor en hoe ging het team om met de situatie in een vluchtelingenkamp? De Tandartsassistent sprak met Lars in de praktijk waar hij werkt, Welldent Mokum in Amsterdam.

“Kamp Moria is het kamp voor grote gezinnen met drie kinderen of meer. Sommige gezinnen zijn al twee jaar aan het wachten tot ze door kunnen naar Europa. Ik wilde graag iets bijdragen aan de situatie voor de mensen daar, in plaats van met de voetjes omhoog in Spanje vakantievieren”, vertelt Lars.

Mobiele tandartspraktijk

De vader van Lars, Wouter Vriesman, heeft een mobiele tandartspraktijk waarmee een vrijwillig tandartsteam voorheen altijd naar Marokko reed om kinderen in weeshuizen te helpen. Lars: “Ik heb natuurlijk een kort lijntje met mijn vader, dus toen ze met de organisatie naar Lesbos gingen in mijn vakantie kon ik mee.” De bus is een mobiele praktijk met alles erop en eraan. Eén tandartsstoel staat binnen in de bus en in het kamp zetten ze nog een tandartsstoel buiten neer met een tent eromheen.

Het tandartsteam hielp vluchtelingkinderen uit verschillende landen door uitleg te geven over tandenpoetsen, kiezen te trekken en gaatjes te vullen. “Er waren heel veel mensen met cariës en vieze tanden vol met tandplak in kamp Moria.” Ook kwam het voor dat melktanden niet doorkomen. Die werden dan geëxtraheerd, zodat het volwassen element door kon komen.

“Ik vond het vooral mooi om de kinderen te helpen, omdat die nog een hele toekomst voor zich hebben. Als bacteriën zich ophopen, zorgt dat voor ontstekingen en dat kan ook de blijvende elementen aantasten. Dan heb je op je veertigste geen tanden meer”, legt Lars uit. Door goede voorlichting te geven over mondhygiëne hoopt het team dat de kinderen later ook goed voor hun blijvende elementen zorgen.

“Ik wilde graag de mensen daar helpen, in plaats van met de voetjes omhoog

Voor de vluchtelingen in het kamp was de tandartspraktijk een hele beleving. Kinderen vervelen zich vaak en veel ouders in het kamp hebben depressieve klachten, waardoor ze soms weinig zin of puf hebben om naar de kinderen om te kijken. “Ik snap best dat je geen zin meer hebt in het leven als je al jaren in een zelfgebouwd hutje woont, zonder werk of geld om iets leuks te gaan doen.” In de tandartspraktijk kregen kinderen speeltjes mee en binnen in de bus stonden kleine tv’tjes om dvd’s op af te spelen. Lachend: “Ondanks dat de films in het Engels waren, bleven de kinderen vol aandacht zitten kijken. Na afloop riepen ze: ‘teacher, teacher’ en moesten we een nieuwe film opzetten. ‘Teacher’ was vaak het enige Engelse woord dat ze kenden.”

Chaos voor de deur

De eerste dag gooide het team de tent open en was iedereen welkom, maar dat werd een chaos. Uiteindelijk werden de kinderen enkel op afspraak geholpen. Als er dan aan het eind van de dag nog tijd over was, konden ook volwassenen worden geholpen. “Zodra je één volwassene helpt, staan ze de volgende dag met zijn allen voor de deur”, vertelt Lars. Alleen volwassenen met zware kiespijn kwamen aan de beurt en het team deed geen gebitsreiniging bij volwassenen.

Ook kampgenoten hielpen mee om wat orde in de chaos te scheppen. “Zodra kinderen 18 jaar zijn moeten ze naar een ander kamp, maar kinderen van een jaar of 17 konden goed meehelpen om onze praktijk draaiende te houden.” Ze hielpen met opruimen en zorgden ervoor dat kinderen in de rij bleven staan. Ook hielpen ze soms met de taal, omdat oudere kinderen al wat beter Engels kunnen. “Met handen en voeten kom je heel ver en als je ‘Aaah’ zegt snappen ze wel dat ze de mond open moeten doen. Het was geweldig om te zien hoe welwillend die oudere kinderen waren om te helpen. Ze vonden het heel leuk om iets te doen te hebben op een dag.”

Als net afgestudeerde preventieassistent leerde Lars in zijn tijd op Lesbos snel hoe hij met verschillende mensen en klachten moest omgaan. “Elke casus benader je anders. Je hebt bovendien geen informatie of röntgenfoto’s van de patiënt. Soms is een kind heel angstig en overstuur. Dan moet je weten wanneer je rustig aan moet doen en wanneer je juist moet toehappen, om het zo maar te zeggen. Af en toe is het gillen geblazen. Omdat veel kinderen daar nooit naar de tandarts gaan, kunnen ze het eng vinden als je bijvoorbeeld met een tang aan komt zetten.”

Emotionele klappen verwerken

Lars’ ervaring op Lesbos bracht heel mooie en bijzondere, maar ook heftige momenten met zich mee. “Een Afghaanse man had als tolk gefungeerd voor het Amerikaanse leger. Hij had voor ze gewerkt en ze geholpen om de Taliban te bestrijden. Toen de Taliban oprukte naar zijn dorp, trok het Amerikaanse leger zich terug en wilde hij mee. Maar er was geen plek voor hem, terwijl hij voor ze had gewerkt. Die man moest toen vluchten, omdat anders zijn hele familie vermoord zou worden. Dat was verschrikkelijk om te horen. En wat heel bijzonder was: hij maakte een keer een uitgebreide lunch voor ons klaar.”

“Af en toe is het gillen geblazen”

Ondanks dat het gek voelde, ging het team wel eens ’s avonds uit eten. “Je moet die ervaringen ook kunnen relativeren. In de avond wat relaxen en praten met collega’s over de mensen die we waren tegengekomen was nodig om de emotionele verhalen van die dag te verwerken.”

Het meest verrassende kind dat hij tegenkwam? Dat was een twaalfjarig jongetje dat heel stoer deed en een beetje de baas speelde over de jongere kinderen. Hij vond de mondzorg allemaal maar niks, wilde geen speeltjes en was vooral cool aan het doen. Lars: “Toen we weggingen zei dat jochie: ‘teacher, teacher, you going home?’ En toen gaf hij me vanuit het niets een knuffel en bedankte me voor alles. Zo’n mooi moment vond ik dat.”

Aandacht, liefde en zorg

Na twee weken vrijwillig tandheelkundige zorg verlenen op Lesbos, vindt Lars het nog belangrijker dat mensen naar elkaar omkijken. “Iedereen zou dat in zijn of haar leven mee moeten nemen. Deze week doe ik uit solidariteit mee aan de ramadan, terwijl ik geen moslim ben. Zo ervaar ik hoe het is om een hele dag te werken zonder eten en drinken. Ik realiseer me nu goed dat mensen op andere plekken in de wereld het soms veel zwaarder hebben dan wij in Nederland.”

In oktober vertrekt hij voor een maand naar Ecuador. Daar gaat hij in een lokale praktijk helpen met gratis tandheelkundige zorg voor weeskinderen. “We gaan veel aandacht, liefde en zorg bieden.”

Het verhaal van Joyce Cuijpers in Kenia lezen? Klik hier!